جدول محتوا

آناتومی شانه و آگزیلا (زیربغل)

خلاصه

استخوان‌های اندام فوقانی و کمربند شانه‌ای اسکلت عمودی فوقانی بدن را تشکیل می‌دهند. چهار مفصل (گلنوهومرال، استرنوکلاویکولار، آکرومیوکلاویکولار و اسکاپولوتوراسیک) و دو استخوان (ترقوه و کتف) کمربند شانه را تشکیل می‌دهند. مفصل گلنوهومرال (یعنی مفصل شانه) یکی از انعطاف پذیرترین مفاصل بدن است و برای حفظ شکل و تحرک به سیستم پیچیده‌ای از ماهیچه‌ها از جمله روتاتور کاف متکی است. شاخه‌های شریان ساب کلاوین و آگزیلاری تمام اندام فوقانی را تامین می‌کنند. وریدهای اندام فوقانی به داخل سیاهرگ آگزیلاری و لنفاوی اندام فوقانی به غدد لنفاوی زیر بغل تخلیه می‌شوند. شاخه‌های شبکه بازویی عصب حرکتی و حسی اندام فوقانی را تامین می‌کنند. آگزیلا (زیر بغل) ناحیه‌ای هرمی شکل سه بعدی در محل اتصال بازو و قفسه سینه، پایین تر از مفصل شانه است که از طریق آن عروق و اعصاب مهم از تنه به بازو عبور می‌کنند.

کمربند شانه‌ای

  • تعریف: یک حلقه استخوانی که اندام فوقانی را به اسکلت محوری متصل می‌کند.
  • استخوان‌ها:
    • کلاویکل (ترقوه)
    • اسکاپولا (کتف)
  • مفاصل:
    • مفاصل آناتومیک واقعی (حرکت بین دو ساختار اسکلتی که مستقیماً مفصل می‌شوند، رخ می‌دهد)
      • مفصل آکرومیوکلاویکولار
      • مفصل استرنوکلاویکولار
      • مفصل گلنوهومرال
    • مفصل فیزیولوژیک: مفصل اسکاپولوتوراسیک

مفاصل کمربند شانه‌ای

تصویر 1، مفاصل کمربند شانه‌ای

↙ استخوان‌های کمربند شانه

ترقوه (کلاویکل):

  • تعریف: یک استخوان S شکل که استخوان کتف را به جناغ جناغ متصل می‌کند، که در بالا و جلوی دنده اول قرار دارد.
  • مفاصل:
    • انتهای جناغی (مدیال): با مانوبریوم جناغ مفصل می‌شود و مفصل استرنوکلاویکولار را تشکیل می‌دهد.
    • انتهای آکرومیال (جانبی): با آکرومیون کتف مفصل می‌شود و مفصل آکرومیوکلاویکولار را تشکیل می‌دهد.
  • اتصالات عضلانی:
    • یک سوم جانبی: ذوزنقه و عضلات دلتوئید
    • دو سوم داخلی: عضلات استرنوکلیدوماستوئید، پکتورالیس ماژور و ساب کلاویوس
  • علامت گذاری سطحی:
    • شیار ساب کلاوین:
      • یک شیار در سطح تحتانی یک سوم میانی ترقوه
      • عضله ساب کلاویوس در اینجا می‌چسبد.
    • قالب برای رباط کوستوکلاویکولار (مدیال):
      • یک ناحیه بیضی شکل فرورفته خشن در یک سوم داخلی ترقوه
      • اتصالات رباط کوستوکلاویکولار در اینجا، اولین دنده را به ترقوه متصل می‌کند و بالارفتن شانه را محدود می‌کند.
    • توبروزیته برای رباط کوراکوکلاویکولار (جانبی):
      • توسط توبرکل کنویید (مخروطی) و خط تراپزوئید (ذوزنقه‌ای) تشکیل شده است.
      • محل اتصال دو قسمت رباط کوراکوکلاویکولار (رباط کونوئید و تراپزوئید)
        • توبرکل کونوئید (مخروطی): نقطه درج رباط کونوئید (مخروطی)
        • خط تراپزوئید (ذوزنقه‌ای): نقطه درج رباط تراپزوئید (ذوزنقه‌ای)

ترقوه (اناتومیک)

تصویر 2، ترقوه (اناتومیک):

  • ترقوه با نواحی مهم استخوان از منظر شکمی، دُمی و رأسی.
  • انتهای استرنال (میانی): از راه مفصل استرنوکلاویکولار با منبریوم استرنوم مفصل می‌دهد. مفصل استرنوکلاویکولار تنها مفصل متصل‌کننده اسکلت اندام‌های فوقانی به اسکلت محوری بدن است و به همین خاطر منجر به افزایش قابلیت حرکت می‌شود.
  • انتهای آکرومیال (جانبی): از راه مفصل آکرومیوکلاویکولار با آکرومیون اسکاپولا مفصل می‌دهد.
  • شفت (تنه): عضلات تراپزیوس و دلتوئید به یک‌سوم خارجی خارجی آن متصل می‌شوند، در حالی که عضلات استرنوکلیدوماستوئید، پکتورالیس ماژور و ساب‌کلاویوس به دوسوم میانی آن اتصال می‌یابند.
  • شیار ساب‌کلاوین: نقطه اتصال عضله ساب‌کلاویوس
  • نشانه‌ی اثر اتصال رباط کوستوکلاویکولار (میانی): نقطه‌ی اتصال رباط کوستوکلاویکولار (دنده‌ای-ترقوه‌ای)
  • توبرکول کونوئید: محل اتاصل رباط کونوئید
  • خط تراپزوئید: محل اتصال رباط تراپزوئید

کتف (اسکاپولا):

  • تعریف: استخوانی صاف و مثلثی شکل که روی دنده‌های دوم تا هفتم خلفی قرار دارد.
  • مرزها: داخلی، جانبی/ آگزیلاری و فوقانی
  • زوایا: فوقانی، تحتانی و جانبی
  • سطوح:
    • سطح خلفی:
      • خار اسکاپولا:
        • برآمدگی استخوانی افقی که سطح خلفی کتف را به حفره فوق خاری و حفره زیر خاری تقسیم می‌کند.
        • عضله دلتوئید به توبرکل دلتوئید در خار کتف متصل می‌شود.
      • آکرومیون:
        • ادامه جانبی خار کتف که در بالای حفره گلنوئید قرار دارد.
        • با انتهای آکرومیال ترقوه مفصل می‌شود.
      • حفره سوپرااسپاینوس (فوق خاری):
        • فرورفتگی مقعر بالای خار کتف
        • عضله سوپراساپاینوس (فوق خاری) به اینجا متصل می‌شود.
      • حفره اینفرااسپاینوس (تحت خاری):
        • فرورفتگی مقعر در زیر خار کتف
        • عضله اینفرااسپاینوس (تحت خاری) در اینجا می‌چسبد.
      • سطح دنده‌ای (قدامی):
        • حفره ساب اسکاپولار (زیر کتف):
          • فرورفتگی مقعر روی تنه کتف
          • عضلات ساب اسکاپولاریس (زیر کتفی) به این محل متصل می‌شوند.
        • زائده کوراکوئید:
          • قلاب استخوانی بیرون زده قدامی که از مرز فوقانی کتف بیرون می‌آید.
          • در زیر انتهای جانبی ترقوه، در مجاورت شبکه بازویی و عروق زیر بغل قرار دارد.
          • عضلات پکتورالیس مینور، کوراکوبراکیالیس و سر کوتاه عضاه دوسر بازویی به اینجا متصل می‌شوند.
        • بریدگی سوپرااسکاپولار (فوق کتفی):
          • یک شیار عمیق بین زائده کوراکوئید و لبه فوقانی کتف
          • رباط عرضی فوقانی شکاف را به سوراخ سوپرااسکاپولار تبدیل می‌کند که از آن عصب سوپرااسکاپولار عبور می‌کند.
        • حفره گلنوئید:
          • حفره بیضی شکل کم عمق، مقعر و قدامی- طرفی واقع در مرز سوپرالترال کتف
          • با سر استخوان بازو مفصل می‌شود و مفصل گلنوهومرال را تشکیل می‌دهد.
          • توبرکل سوپراگلنوئید، جایی که رباط گلنوهومرال متصل می‌شود، درست بالای حفره گلنوئید قرار دارد.

اسکاپولا (آناتومیک)

تصویر 3، اسکاپولا (آناتومیک): اسکاپولا سه لبه (فوقانی، میانی و جانبی)، سه زاویه (فوقانی، تحتانی و آکرومیال) و دو سطح (پشتی و شکمی) دارد.

↙ مفاصل کمربند شانه

مفصل استرنوکلاویکولار:

  • تعریف:
    • مفصل زینی بین انتهای داخلی ترقوه و استخوان جناغی مانوبریوم
    • تنها مفصل آناتومیکی (واقعی) که کمربند شانه‌ای را به اسکلت محوری متصل می‌کند.
  • رباط‌ها:
    • رباط استرنوکلاویکولار قدامی و رباط استرنوکلاویکولار خلفی:
      • بین مانوبریوم و انتهای جناغی ترقوه
      • تقویت کپسول مفصل از قدام و خلف و جلوگیری از جابجایی ترقوه
    • رباط بین ترقوه‌ای:
      • انتهای جناغی هر دو ترقوه را متصل می‌کند.
      • کپسول مفصلی را از بالا تقویت می‌کند.
    • رباط کوستوکلاویکولار:
      • اولین دنده را به انتهای جناغی ترقوه متصل می‌کند.
      • ارتفاع کمربند شانه‌ای را محدود می‌کند.
    • حرکات:
      • بالارفتن و پایین رفتن
      • جلو آمدن و عقب رفتن
      • چرخش

استخوان‌ها و رباط‌های مفاصل استرنوکلاویکولار و استرنوکوستال

تصویر 4: استخوان‌ها و رباط‌های مفاصل استرنوکلاویکولار و استرنوکوستال:

  • رباط‌های سمت راست استرنوم نشان داده نشده‌اند.
  • A: مفصل استرنوکلاویکولار راست؛ یک مفصل سینوویال زینی با دیسک غضروفی-فیبروزی مفصلی.
  • B: مفصل استرنوکوستال (کوندرواسترنال) دوم. مفاصل کوندرواسترنال غضروف دنده‌ای دنده‌های حقیقی (1 تا 7) را به استرنو متصل می‌کنند. این‌ها مفاصل سینوویال هستند (به غیر از مفصل اول که مفصل فیبروزی می‌باشد).

مفصل آکرومیوکلاویکولار (مفصل AC):

  • تعریف: یک مفصل صفحه‌ای سینوویال بین انتهای لترال ترقوه و آکرومیون کتف
  • رباط‌ها:
    • رباط آکرومیوکلاویکولار
      • بین آکرومیون و ترقوه امتداد می‌یابد.
      • بخش فوقانی کپسول مفصلی را تقویت می‌کند.
      • در برابر جابجایی قدامی- خلفی مفصل AC مقاومت می‌کند.
    • رباط کوراکوکلاویکولار:
      • بین زائده کوراکوئید کتف و انتهای لترال ترقوه گسترش می‌یابد.
      • به رباط کونویید (مدیال) و رباط تراپزویید (جانبی) تقسیم می‌شود.
      • در برابر جابجایی چرخشی و عمودی مفصل AC مقاومت می‌کند.
    • حرکات:
      • هیچ عضله‌ای به طور خاص در مفصل AC عمل نمی‌کند.
      • حرکت قدامی- خلفی و چرخشی با حرکت مفصل اسکاپولوتوراسیک امکان پذیر است.

آناتومی کامپلکس کپسولولیگامنتوس

تصویر 5، آناتومی کامپلکس کپسولولیگامنتوس: کاملپکس کپسولولیگامنتوس توسط رباط‌های کوراکوکلاویکولار، آکرومیوکلاویکولار و کوراکوآکرومیال، و کپسول مفصلی هومرواسکاپولار که خود حاوی رباط‌های گلنوهومرال و کوراکوهومرال است، تشکیل شده است. تاندون طویل عضله دوسر بازو وارد کامپلکس کپسولولیگامنتوس می‌شود.


مفصل اسکاپولوتوراسیک:

  • نوع مفصل:
    • بیشتر یک مفصل فیزیولوژیکی می‌باشد تا آناتومیک.
    • اصطلاح مفصل اسکاپولوتوراسیک به حرکت کتف نسبت به عضلات مرتبط و دیواره قفسه سینه اشاره دارد.
  • حرکات کتف (مفصل اسکاپولوتوراسیک):
    • بالابردن: عضله ذوزنقه‌ای (قسمت فوقانی)، بالابرنده کتف و عضلات رومبوئید (لوزی شکل)
    • پایین کشیدن: جاذبه، ذوزنقه‌ای (الیاف تحتانی)، پکتوالیس مینور، و سراتوس قدامی
    • پروتراکشن (ابداکشن کتف): سراتوس قدامی، پکتورالیس بزرگ و پکتورالیس مینور
    • عقب کشیدن (اداکشن کتف): ذوزنقه‌ای (قسمت میانی)، لتیسموس دورسی و عضلات رومبوئید
    • چرخش جانبی (به سمت بالا): سراتوس قدامی، ذوزنقه‌ای (قسمت بالا و پایین)
    • چرخش میانی (به سمت پایین): عضلات لتیسموس دورسی، بالابرنده کتف، پکتوالیس مینور و عضلات رومبوئید

مفصل شانه (مفصل گلنوهومرال):

  • نوع مفصل: مفصل گوی و کاسه بین سر استخوان بازو و حفره گلنوئید کتف
  • ساختارها:
    • لابروم گلنوئید: لبه فیبروغضروفی حفره گلنوئیدی را احاطه کرده است.
    • کپسول مفصلی:
      • لایه فیبروزی:
        • کل مفصل را پوشش می‌دهد.
        • اتصال داخلی: حاشیه حفره گلنوئید
        • چسبندگی جانبی: گردن آناتومیک استخوان بازو
        • توسط عضلات روتاتور کاف و سر بلند عضله دوسر بازویی تقویت شده است.
        • ضعیف ترین سطح آن، سطح تحتانی است.
      • لایه داخلی: غشای سینوویال
    • قوس کوراکوآکرومیال:
      • یک قوس محافظ روی مفصل گلنوهومرال ایجاد می‌کند.
      • از ساختارهای زیر تشکیل شده است:
        • آکرومیون
        • زائده کوراکویید
        • رباط کوراکوآکرومیال
      • رباط‌ها:
        • رباط کوراکوآکرومیال:
          • از فرآیند کوراکوئید تا آکرومیون گسترش می‌یابد.
          • همراه با زائده کوراکوئید و آکرومیون، قوس کوراکوآکرومیال را تشکیل می‌دهد که از جابجایی سر استخوان بازو از حفره گلنوئید جلوگیری می‌کند.
        • رباط کوراکوهومرال:
          • از زائده کوراکوئید تا توبرکل بزرگ استخوان بازو گسترش می‌یابد.
          • قسمت قدامی کپسول مفصلی را تقویت می‌کند.
        • رباط گلنوهومرال:
          • از لابروم گلنوئید تا توبرکل سوپراگلنوئید کتف تا گردن آناتومیک استخوان بازو امتداد می‌یابد.
          • قسمت قدامی کپسول مفصلی را تقویت می‌کند.
        • رباط عرضی بازو:
          • از توبرکل بزرگ بازو به توبرکل کوچک بازو گسترش می‌یابد.
          • شیار دو سر را پل می‌کند و تاندون دو سر را در جای خود نگه می‌دارد.
        • بورساها:
          • بورس ساب آکرومیال:
            • کیسه پر از مایع سینوویال
            • بین آکرومیون، رباط کوراکوآکرومیال و عضله دلتوئید در بالا، و بین کپسول مفصل شانه و تاندون سوپرااسپاینوس (فوق خاری) در پایین قرار دارد.
            • با حفره مفصل شانه ارتباط برقرار نمی‌کند.
            • حرکت صاف سر خوردن تاندون سوپرااسپاینوس (فوق خاری) و عضله دلتوئید را تسهیل می‌کند.
          • بورس‌های دیگر عبارتند از بورس‌های زیر کتفی، ساب کوراکوئید، فرورفتگی زیر کتفی، کوراکوکلاویکولار و سوپراآکرومیال.
        • حرکات مفصل شانه:
          • فلکشن و اکستنشن
          • n چرخش مدیال و لترال
          • اداکشن و ابداکشن
          • برای جزئیات بیشتر، به “معاینه ارتوپدی شانه” مراجعه کنید.

منظر جانبی مفصل شانه

تصویر 6، منظر جانبی مفصل شانه: نمای شماتیک جانبی مفصل شانه بدنبال برداشتن هومروس که نشانگر کامپلکس کپسولولیگامنتوس، روتاتور کاف و اسکاپولا است.


آناتومی قوس کوراکوآکرومیال

تصویر 7، آناتومی قوس کوراکوآکرومیال: قوس کوراکوآکرومیال توسط زائده کوراکوئید، آکرومیون و رباط کوراکوآکرومیال تشکیل شده است. این قوس مانع از دررفتگی فوقانی سر هومروس می‌شود.

بازه حرکتی مفصل سانه

تصویر 8، بازه حرکتی مفصل شانه

نکته: سر استخوان بازو تقریباً چهار برابر بزرگتر از حفره گلنوئید است. اندازه نسبی استخوان بازو باعث افزایش دامنه حرکتی می‌شود، اما بی ثباتی مفصل را نیز افزایش می‌دهد.

MRI نرمال ناحیه شانه

MRI شانه‌ای چپ (T1-weighted؛ صفحه‌ی آگزیال)

سر هومروس (1) و گلنوئید اسکاپولا (2) توسط فضای مفصلی هایپودنس گلنوهومرال از هم جدا شده‌اند. عضله دلتوئید (X) روی سر هومروس را پوشانده است. عضلات ساب‌اسکاپولاریس (3) و سراتوس قدامی (4) در سطح شکمی نسبت به اسکاپولا قرار داشته و عضله اینفرااسپایناتوس (5) نیز در سطح پشتی اسکاپولا واقع است.

6: عضله پکتورالیس – 7: نای – 8: مری – 9: کانال نخاعی و نخاع

Source: © IMPP

لطفاً برای دسترسی کامل به تمام محتویات، اشتراک ویژه تهیه کنید.

error: محتوا محافظت‌شده می‌باشد