آناتومی و بافت‌شناسی پوست و ضمائم پوستی

پوست از چندین لایه تشکیل شده که از سطح به عمق عبارتند از:

• کوتیس

• اپی‌درم

  • جداشده از اکتودرم
  • تشکیل‌شده از کراتینوسیت‌ها که بصورت مداوم حدوداً هر 30 روز بازسازی می‌شود.
  • خارجی‌ترین لایه و لایه‌ی بدون عروق پوست که عملکرد سدی پوست را عهده‌دار می‌باشد.
  • 5 لایه اپی‌درم وجود دارد که از سطح به عمق عبارتند از:
    • استراتوم شاخی (Stratum corneum): لایه‌ی خارجی اپی‌درم
      • تشکیل‌شده از سلول‌های مرده (بدون هسته) و پر از کراتین
      • این لایه به صورت مداوم کنده می‌شود.
    • استراتوم شُل (Stratum lucidum): لایه نازک و شفاف
      • واقع فقط روی پوست ضخیم (پوست کف دست و پا)
      • تشکیل‌شده از لایه‌ای همگن از کراتینوسیت‌های بدون هسته یا گرانول
    • استراتوم گرانولی (Stratum granulosum)
      • حاوی کراتوهیالین
      • این لایه ویژگی‌های ضد آب دارد.
    • استراتوم خاری (Stratum spinosum)
      • تشکیل‌شده از کراتینوسیت‌های فعال در حال تکثیر با برجستگی‌های خاری-شکل
      • این لایه تولید کراتین را انجام داده و مسئول کراتینیزه کردن پوست است.
      • سلول‌های لانگرهانس نیز در این لایه واقع‌اند.
    • استراتوم قاعده‌ای (Stratum basale)
      • سلول‌های بنیادی اپی‌درم (سلول‌های دختر این سلول‌های بنیادی، به سمت لایه‌های بالاتر مهاجرت کرده و به سلول‌های دیگر تمایز می‌یابند).
      • ملانوسیت‌ها و سلول‌های مرکل نیز در این لایه قرار دارند.
      • استراتوم قاعده‌ای توانایی بازسازی دارد (کراتینوسیت‌های قاعده‌ای تقسیم می‌شوند تا نواقص پوستی را پر کنند).

تصویر 1، لایه‌های پوست:

پوست از کوتیس (اپی‌درم و درم) و ساب‌کوتیس تشکیل شده است.

– اپی‌درم 5 لایه دارد: استراتوم شاخی (corneum)، شُل (lucidum)، گرانولوزوم (granulosum)، خاری و قاعده‌ای (basale).

– درم دو لایه دارد: درم پاپیلاری و درم رتیکولار (مشبک)

– ساب‌کوتیس حاوی ساختارهای چربی و عصبی-عروقی است.

تصویر 2، لایه‌های اپی‌درم و وِیژگی‌های آن:

– لایه‌ی کورنیفاید: سلول‌های مرده (کورنئوسیت‌ها) که فقط از فیلامان‌های کراتینه تشکیل شده‌اند.

– لایه شفاف: کراتینوسیت‌های مرده که اغلبشان هسته خود را از دست داده‌اند.

– لایه‌ سلول‌های خاری (Prickle cell): سلول‌های خاردار تولیدکننده کراتین؛ ظاهر خاردار آن‌ها بدلیل وجود میکروفیلامان‌هایی بین دسموزوم‌ها است که مسئول ایجاد اتصالات بین‌سلولی قوی هستند.

– لایه‌ی گرانولر: سلول‌های گرانولر تشکیل‌شده از راه مهاجرت کراتینوسیت‌ها از لایه‌زیر که حاوی گرانول‌های کراتوهیالین.

– لایه‌ی سلول‌های بازال: حاوی سلول‌های بینادی کراتینوسیتی که بازسازی اپیدرم را برعهده دارند، انتهاهای عصبی مِرکِل و ملانوسیت‌ها.