لوسمی حاد

خلاصه

لوسمی حاد بیماری نئوپلاسمی بدخیمی است که از رده‌های سلولی لنفوئید (لنفوبلاستیک/ لنفوسیتیک/ لنفوئید) و میلوئید (میلوئید/ میلوبلاست/ میلوسیت) ایجاد می‌شود. لوسمی لنفوئیدی حاد (ALL) شایعترین بدخیمی دوران کودکی است؛ در حالی که لوسمی میلوئیدی حاد (AML) اغلب بزرگسالان را درگیر می‌کند. از ریسک فاکتورهای لوسمی حاد می‌توان شیمی‌درمانی، رادیوتراپی و سندرم داون را نام برد. همچنین لوسمی میلوئیدی حاد (AML) با اختلالات هماتولوژیک (مثلاً سندرم‌های میلودیس‌پلاستیک یا اختلالات میلوپرولیفراتیو) همراهی دارد. لوسمی حاد به دنبال تکثیر سلول‌های نابالغِ مغزِ استخوان، بلاست‌های لکوسیتی بدون کارکرد می‌سازد و این فرایند، تولید اریتروسیت‌ها و پلاکت‌های طبیعی را مختل می‌کند. سلول‌های لوسمیک به ارگان‌های خارج مدولاری انتشار داشته و هپاتواسپلنومگالی از علائم شایع بیماری می‌باشد؛ همچنین این سلول‌ها می‌توانند به پوست، مغز و اسکروتوم (کیسه‌ی بیضه) نیز با شیوع کمتر انتشار یابند. در بیماران مبتلا به AML، افزایش شدید لکوسیت‌ها، لکوستاز و انعقاد منتشر داخل عروقی (DIC) دیده می‌شود. اسمیرخون محیطی (دیدن بلاست‌ها) و شمارش سلول‌های کامل خونی (CBC) در تشخیص به ما کمک می‌کنند. آسپیراسیون و بیوپسی مغز استخوان همراه با آنالیز سیتوژنیک و ایمونوفنوتایپینگ، تشخیص را قطعی می‌کند. رژیم‌های شیمی‌درمانی با دوز بالا (برای بهبودی کامل) و دوز پایین (به عنوان دوز نگهدارنده) در درمان استفاده می‌شوند. همچنین بیماران دارای پیش‌آگهی ضعیف (ترانس لوکاسیون‌های بدخیم) می‌توانند از پیوند مغز استخوان آلوژنیک بهره ببرند.

خونسازی

اپیدمیولوژی

لوسمی لنفوبلاستی حاد (ALL):
- پیک شیوع: 2-5 سال
- شایعترین بیماری بدخیم در بچه‌ها
- 80% لوسمی‌های حاد در کودکان لنفوبلاستیک می‌باشد.
- ♂ > ♀
لوسمی میلوئیدی حاد (AML):
- پیک شیوع: 65 سالگی
- 80% لوسمی‌های حاد در بزرگسالان میلوژن می‌باشد.

اتیولوژی

لوسمی لنفوبلاستی حاد:

بدون علت و ریسک فاکتور شناخته شده در اغلب بیماران💬
آسیب مغزاستخوان در اثر شیمی‌درمانی یا رادیاسیون‌های یونیزان
لوسمی و لنفوم T-cell در بزرگسالان با ویروس HTLV ارتباط دارد.
فاکتورهای ژنتیکی یا کروموزومی:
- سندرم داون: ریسک AML و ALL در افراد مبتلا به سندرم داون 10-20 برابر افراد سالم است.
- نوروفیبروماتوز تیپ I
- آتاکسی-تلانژکتازی

لوسمی میلوئیدی حاد:

دربیشتر بیماران علت یا ریسک فاکتور شناخته شده‌ای وجود ندارد.
شایعترین اختلال هماتوپوئتیک پیش‌بدخیم شناخته شده:
- سندرم های میلودیسپلاستیک
- آنمی آپلاستیک
- اختلالات میلوپرولیفراتیو
فاکتورهای محیطی:
- شیمی‌درمانی
- پرتوگیری یونیزان
- قرارگرفتن در معرض بنزن
- مصرف تنباکو
فاکتورهای ژنتیکی یا محیطی:
- سندرم داون
- آنمی فانکونی

طبقه‌بندی

ALL:

طبقه بندی سلولی FAB برای ALL:
- L1ALL : وجود سلول‌های کوچک (20-30% موارد)
- L2 ALL : سلول‌های بزرگ هتروژنوس (70% موارد)
- L3 ALL : سلول‌های بزرگ مانند آنچه در لنفوم بورکیت دیده می‌شود. (1-2% موارد)

AML:

طبقه بندی FAB برای AML

طبقه بندی FAB برای AML
M0	AML با سلول‌های نابالغ و تمایزنیافته
M1	AML با با گرانولوسیت‌های اندکی تمایزیافته
M2	AML با بلوغ و تمایز گرانولوسیت ها
M3	لوسمی پرومیلوسیتیک حاد (APL)
M4	لوسمی میلومونوسیتیک حاد
M5	لوسمی مونوسیتیک حاد
M6	لوسمی اریترویید حاد
M7	لوسمی مگاکاریوبلاستیک حاد

پاتوفیزیولوژی

جهش‌های سوماتیک انتخابی (ترانس لوکاسیون‌های کروموزمی و سایر اختلالات ژنتیکی) در پیش سازهای خونساز💬 ← تکثیر کلونال سلول‌های بنیادی میلوئیدی یا لنفوئیدی ← تکثیر سریع بلاست‌های مختل و فاقد عملکرد (اختلال در مسیر آپوپتوز) ← تجمع لکوسیت‌های لوسمیک در مغزاستخوان ← اختلال در خونسازی نرمال ← کاهش لکوسیت‌های دارای عملکرد (افزایش ریسک عفونت‌ها)، ترومبوسیتوپنی (خونریزی) و آنمی
ورود بلاست‌های نابالغ به داخل خون ← ارتشاح به سایر ارگان‌ها؛ خصوصاً بیضه‌ها، کبد و پوست

لوسمی مونوسیتیک حاد

لوسمی مونوسیتیک حاد (با پوشش)

لوسمی لنفوبلاستیک حاد

لوسمی لنفوبلاستیک حاد (با پوشش)

لوسمی مونوسیتیک حاد (با پوشش)

مغز استخوان (رنگ آمیزی H&E ؛ بزرگنمایی بسیار زیاد):

سلول بازوفیل بزرگ قابل مشاهده در هر میکروکروگراف یک مونوسیت است که با اندازه بزرگ، هسته تا شده یا لوب دار با کروماتین ریز و هستک‌های برجسته (پوشش سبز) و سیتوپلاسم با گرانول فراوان با واکوئل‌های سیتوپلاسمی دیده می‌شود.

مونوسیت‌های متعددی در نمونه‌برداری از مغز استخوان به طور مشخص در لوسمی حاد مونوسیتی مشاهده می‌شود. تشخیصبا ایمونوفنوتایپ تأیید می‌گردد.

لوسمی لنفوبلاستیک حاد (با پوشش)

میکروکروگراف از اسمیر خون محیطی (نگ آمیزی H&E؛ بزرگنمایی بسیار زیاد):

سلول‌های بازوفیل بزرگ پرومیلوسیت هستند، توسط هسته‌های خارج از مرکز و سیتوپلاسم بازوفیل فراوان حاوی میله‌های متعدد Auer rod (اجسام درون سیتوپلاسمی میله مانند) قابل شناسایی هستند.
وجود پروميلوسيت‌هاي حاوي ميله‌هاي Auer rod در هموليز خون محيطي مشخصه لوسمي حاد پروميلوسيتيک است.
توجه: بقایای بازوفیلی (اجسام Howell-Jolly ) در اکثر گلبول-های قرمز قابل مشاهده است، که در این موارد نشان دهنده افزایش خونسازی است.

جدول محتوا