جدول محتوا
مروری بر آریتمی‌های قلبی
خلاصه
آریتمی‌های قلبی در واقع آهنگ‌های قلبیِ افزایش یافته، کاهش یافته یا نامنظم هستند که به علت اختلالات موجود در تحریکات الکتریکیِ میوکارد به وجود می‌آیند. برادی‌آریتمی‌ها شامل اختلال عملکرد گره سینوسی و بلاک دهلیزی-بطنی می‌باشد و با آهنگ ضربان قلب < 60 عدد در دقیقه مشخص می‌شوند. تاکی‌آریتمی‌ها (آهنگ ضربان > 100 عدد در دقیقه) به دو دسته‌ی آریتمی‌های فوق بطنی یا آریتمی‌های بطنی تقسیم می‌شوند. آریتمی‌های فوق بطنی از بافت هدایتی بین گره سینوسی-دهلیزی و گره دهلیزی-بطنی منشأ می‌گیرند. آریتمی‌های بطنی نیز از قسمت‌های هدایتی پایین‌تر از گرهِ دهلیزی-بطنی و از سطح بطنی منشأ می‌گیرند. این مقاله خلاصه‌ای از آریتمی‌های قلبی بر اساس آهنگ ضربان قلب و محل منشأ گرفتن آن‌ها می‌باشد. برای جزئیاتِ هر یک از آریتمی‌ها به مقالات مربوطه مراجعه کنید. برای آگاهی از درمان آریتمی‌ها نیز به مقاله‌ی داروهای ضدآریتمی مراجعه کنید.
طبقه‌بندی
برادی‌آریتمی‌ها
- تعریف: آهنگ ضربان قلبی < 60 در دقیقه💬
- انواع: قسمت پایین را ببینید.
تاکی‌آریتمی‌ها
- تعریف: آهنگ ضربان قلب > 100 در دقیقه
آریتمی‌های فوق بطنی
- تعریف: آریتمی‌هایی که از گره سینوسی دهلیزی، میوکارد دهلیزی یا گره دهلیزی بطنی منشأ می‌گیرند (کامپلکس‌های QRS منظم).
آریتمی‌های بطنی
- تعریف: آریتمی‌های که از پایین گره دهلیزی بطنی منشأ می‌گیرند (با کامپلکس QRS پهن).
برادی‌آریتمی‌ها
| انواع برادی‌آریتمی | علل و مکانیسم | یافته‌های اصلی در ECG | |
| منشأ دهلیزی | |||
| آریتمی سینوسیِ تنفسی |
|
| |
| برادی‌کاردی سینوسی |
|
| |
| ایست سینوسی💬 |
|
| |
| سندرم تاکی‌کاردی-برادی‌کاردی |
|
| |
| منشأ گره دهلیزی بطنی | |||
| بلاک دهلیزی | بلاک درجه اول |
|
|
| بلاک درجه دوم |
| ||
| بلاک درجه سوم |
|
| |
ECG (سرعت نوار: 25mm/s)
ریتم سینوسی منظم با آهنگ ضربان قلب 37 در دقیقه
فاصلهی PR طبیعی (تقریباً 160ms)، QRS طبیعی (تقریباً 110ms)، فصله‌ی QT طبیعی (تقریباً 480ms و QTC=380ms)
مورفولوژی یا شکل ظاهری موج P، کامپلکس QRS و موج T فیزیولوژیک می‌باشد. به امواج U توجه کنید (بعد از امواج T شکل گرفته‌اند)
هیچ نشانه‌ای از ایسکمی نداریم.
تشخیص: برادی کاردی سینوسی
ECG دارای 12-لید (سرعت نوار: 25mm/s)
آهنگ ضربان اولیه‌ی حدود 110 ضربان در دقیقه همراه با نبود مواج P و داشتن فواصل نامنظم RR. یک ایست به مدت حدوداً 6.6s داریم که به دنبال آن، ریتم سینوسی نرمال با آهنگ تقریبی 75 ضربان در دقیقه، مجدداً برقرار می‌شود.
این یافته‌ها نشانگر وجود یک تاکی‌کاردی فوق بطنی به دنبال سندرم sick sinus می‌باشند.
بالا: ECG نرمال (سرعت نوار 50mm/s). پایین: فاصلهی PR > 200ms. شکل کامپلکس QRS نرمال. هیچ نشانه‌ای دال بر وجود ناهنجاری‌های رپولاریزاسیونی نداریم.
ECG دارای 12-لید (سرعت نوار 50mm/s)
ریتم سینوسی همراه با آهنگ ضربان قلب حدود 70 ضربان در دقیقه.
محور نرمال؛ فاصلهی PQ حدوداً 220ms یا > 0.2s که نشانگر وجود بلاک دهلیزی-بطنی درجه یک است؛ شکل ‘RSR نشان‌دهنده‌ی بلاک ناکامل شاخه‌ی راست در لیدهای V1 و V2 و کامپلکس QRS حدوداً 0.11s.
ECG 12-لیدی (سرعت نوار: 25mm/s)
ریتم سینوسی با آهنگ ضربان قلب حدود 75 در دقیقه. انحراف تقریبی محور به راست (در لید I می‌توان گفت R ≈ S و در لید aVF داریم R>S). طولانی شدن فاصلهیPR (280ms)؛ شاخص Sokolow-Lyon نسبتاً مثبت برای هایپرتروفی بطن چپ (3.2mV)؛ منفی شدن موج T پیش از رسیدن به انتهای خودش در لیدهای II، III و aVF.
ECG نشان‌دهنده‌ی بلاک AV (سرعت نوار: 50mm/s)
امواج P منظم با فرکانس 85 موج در دقیقه، در تمامی ترسیم‌ها.
بالا: بلاک AV درجع دو (موبیتز یا ونکه باخ I). طویل شدن پیشروندهی فاصلهی PR همراه با بلاک کامپلکس QRS به دنبال موج P چهارم. آهنگ ضربان بطنی حدود 74 در دقیقه.
میانی: بلاک AV درجه دو (موبیتز II). فاصلهی PR ثابت است، اما از هر دو موج، فقط یکی به بطن می‌رسد و می‌تواند منجر به شکل‌گیری کامپلکس QRS شود (بلاک 2:1). آهنگ ضربان بطنی تقریباً 42 ضربان در دقیقه است.
پایین: بلاک AV درجه دو (موبیتز II). فاصلهی PR ثابت است، اما از هر 3 موج P، فقط یکی به بطن می‌رسد و می‌تواند منجر به شکل‌گیری کامپلکس QRS شود (بلاک 3:1). آهنگ ضربان بطنی تقریباً 28 ضربان در دقیقه است.
نوار ECG (سرعت نوار 25mm/s)
امواج منظم P دارای فرکانس 75-80 ضربان در دقیقه. فاصلهی PR به آرامی افزایش می‌یابد و بعد از موج P چهارم، کامپلکس QRSی نداریم. کامپلکس‌های QRS مورفولوژی یا شکل ظاهری نرمالی دارند اما به صورت نامنظم شکل می‌گیرند (فرکانس این امواج تقریباً 65 در دقیقه است).
تشخیص: بلاک دهلیزی-بطنی درجه دو (موبیتز یا ونکه‌باخ I)
ECG نشانگر بلاک AV (سرعت نوار: 50mm/s)
بالا: ECG نرمال با آهنگ ضربان قلب حدود 90 در دقیقه
میانی: بلاک AV درجه سه همراه با ریتم فرار بطنی (محل تولید پالس در گره AV) و آهنگ حدود 50 ضربان در دقیقه. کامپلکس‌های QRS باریک هستند اما در بین دوحد نرمال قرار دارند.
پایین: بلاک AV درجه سه همراه با ریتم فرار بطنی (محل تولید ایمپالس، دسته‌ی هیس یا شاخه‌های چپ یا راست) و آهنگ ضربان حدود 27 در دقیقه. کامپلکس‌های QRS پهن شده‌اند و شبیه بلاک شاخه‌ای به نظر می‌رسند.
در هر دو نوع بلاک AV درجه سه، امواج P با آهنگی منظم و حدود 90 در دقیقه شکل می‌گیرند (یعنی همان آهنگ ضربان گره سینوسی-دهلیزی). اگرچه، شکل‌گیری کامپلکس‌های QRS بر اساس محل تولید ایمپالس ناهنجار تنظیم می‌شود.