جدول محتوا
کمبود آنزیم گلوکز 6-فسفات دهیدروژناز (کمبود G6PD)
خلاصه
کمبود گلوکز- 6- فسفات دهیدروژناز (G6PD) منجر به اختلال در تولید مجدد گلوتاتیون کاهش یافته می‌شود. گلوتاتیون یک آنتی‌اکسیدان مهم است، که باعث می‌شود اریتروسیت حساس‌تر به استرس اکسیده شود و در نتیجه ممکن است منجر به اپیزودهای همولیتیک شود. این بیماری بصورت وابسته به X مغلوب به ارث می‌رسد و شایع ترین کمبود آنزیم انسانی در سراسر جهان است، که در درجه اول مردان نژاد آفریقایی، آسیایی و مدیترانه‌ای را شامل می‌شود. کمبود G6PD معمولاً بدون علامت است، اما افزایش ناگهانی استرس اکسیداتیو (به دنبال عفونت، مصرف حبوبات یا داروهای مختلف) ممکن است به یک بحران همولیتیک تهدید کننده حیات منجر شود. یافته‌های تشخیصی شامل علائم همولیز داخل عروقی (کم خونی نورموسیتی، ↑ LDH و ↓ هاپتوگلوبین)، اجسام هاینز و سلول‌های bite (گاز گرفته شده) در خون محیطی است. مدیریت بیماری به طور عمده شامل جلوگیری از همولیز با اجتناب از عوامل محرک است.
اپیدمیولوژی
- کمبود G6PD شایعترین کمبود آنزیمی در بیماری‌ها می‌باشد.
- شیوع : 400 میلیون نفر💬
- بیماران اغلب مردان نژاد ِآفریقایی، مدیترانه‌ای و آسیایی دارند.
پاتوفیزیولوژی
- وابسته به X مغلوب
- آنزیم گلوکز 6-فسفات دهیدروژناز، آنزیم محدودکننده مسیر پنتوزفسفات است. این مسیر مسئول ساخت NADPH می‌باشد، که جهت احیای مجدد گلوتاتیون ضروری می‌باشد. گلوتاتیون با خنثی‌کردن اثر سمی رادیکال‌های آزاد، از اریتروسیت‌ها محافظت می‌کند. در کمبود این آنزیم، اریتروسیت‌ها نسبت به استرس اکسیداتیو حساس شده و در اثر آسیب غشای سلولی، همولیز رخ می‌دهد.
- عوامل تحریک کننده شروع همولیز:
- دانه‌های باقلا
- داروها: داروهای ضدمالاریایی (کلروکین، پریماکین)، داروهای سولفوردار (تری متوپریم-سولفامتوکسازول)، نیتروفورانتوئین، ایزونیازید، داپسون، NSAIDs، سیپروفلوکساسین، کلرامفنیکل.
- عفونت‌های باکتریایی و ویروسی: به طور شایع به دنبال فعال‌شدن انفجاری رادیکال‌های آزاد (در اثر کاهش تولید NADPH در فاگوسیت‌ها) در عفونت‌های ریوی
- التهاب: رادیکال‌های آزاد تولیدشده در التهاب‌ها، می‌تواند به داخل اریتروست‌ها نفوذ می‌کند.
- اسیدوز متابولیک
فرم احیاشده گلوتاتیون (GSH)، از رادیکال‌های آزاد و پراکسیدها سم زدایی می‌کند. این واکنش توسط گلوتاتیون پراکسیداز کاتالیز می‌شود و سبب تشکیل گلوتاتیون اکسید شده (GSSG) و آب (H2O) می‌شود. جهت تبدیل مجدد GSSG به GSH، آنزیم گلوتاتیون ردوکتاز نیاز به NADPH (هیدروژن فسفات نیکوتین آمید آدنین دینوکلئوتید فسفات) دارد. یکی از مسیرهای احتمالی که NADPH را برای واکنش‌های احیا تولید می‌کند، مسیر پنتوز فسفات است. آنزیم گلوکز -6 – فسفات دهیدروژناز (G6PD) گلوکز-6- فسفات را به 6- فسفوگلوکونات اکسید می‌کند و NADP را به NADPH کاهش می‌دهد.
گلوتاتیون احیاشده به ویژه جهت محافظت از اریتروسیت در برابر آسیب اکسیداتیو مهم است. در غیاب آن (به دلیل کمبود G6PD)، اریتروسیت حساس به استرس اکسیداتیو می‌شود و در نتیجه منجر به کم خونی همولیتیک می‌شود.