جدول محتوا
مایع درمانی داخل وریدی
خلاصه
انواع مایعات مصرفی غیردهانی
- کریستالوئیدها: محلول‌هایی که مواد حل شده‌ی دارای وزن مولکولی پایین دارند (مثلاً مواد معدنی یا دکستروز)
- کلوئید: محلول‌هایی که مواد حل شده‌ی دارای وزن مولکولی بالاتری دارند (مثلاً آلبومین و نشاسته)
- محلول‌های داخل وریدی (IV) متعادل شده: کریستالوئیدها یا کلوئیدهایی که به صورت بارز هموئستاز ترکیبات خارج سلولی را تغییر نمی‌دهند.💬
- اُسمولالیته: غلظت ذرات حل شده در واحد جرم محلول (mOsm/kg)؛ اصطلاح ترجیحی برای توصیف فشار اُسموزی سیستم‌های بیولوژیک💬
- اُسمولاریته: غلظت ذرات حل شده در واحد حجم یک محلول (mOsm/L)؛ معمولاً در بالین به جای اُسمولالیته استفاده می‌شود.💬
- اصطلاح ترجیحی برای توصیف فشار اُسمزی مایعات مصرفی از راه غیردهانی💬
- تمام ذرات فعال از لحاظ اُسموزی، از جمله ذراتی که وارد سلول می‌شوند (مثل گلوکوز و اوره) را در نظر می‌گیرد.
- تونیسیته: ظرفیت یک مایع خارج‌سلولی برای ایجاد یک شیب غلظت اُسمزی که باعث می‌شود آب وارد ساختارهای سلولی شود یا از آن‌ها خارج گردد؛ نمی‌توان آن را اندازه‌گیری کرد و هیچ واحدی هم ندارد.
- بیانگر اثر اُسمزی ذراتی است که نمی‌توانند به آسانی از غشاهای سلولی بگذرند، یعنی شیب فشار اُسمزی مؤثر
- اتفاقاتی را توصیف می‌کند که در صورت قرار دادن یک سلول در یک محلول مشخص، برای تعادل مایعات دوطرف غشا رخ می‌دهد.💬
| اُسمولاریته در برابر تونیسیته | ||
| محلول | اُسمولاریته | تونیسیته |
| ایزواُسمولار | با ترکیب داخل سلولی یکی است | می‌تواند ایزوتونیک یا هایپوتونیک باشد.💬 |
| هایپراُسمولار | بالاتر از ترکیب داخل سلولی | می‌تواند هایپرتونیک، ایزوتونیک یا هایپوتونیک باشد.💬 |
| هایپواُسمولار | پایین‌تر از ترکیب داخل سلولی | فقط می‌تواند هایپوتونیک باشد💬 |
تذکر: اُسمولاریته و تونیسیته‌ی یک محلول یک چیز نیستند! دادن محلول‌هایی که تونیسیته‌ی نامناسب دارند می‌تواند منجر به ناتعادلی‌های الکترولیتی و تهدید‌کننده‌ی حیات شود.
نکته مهم: اُسمولاریته‌ی یک محلول غیردهانی، غلظت تمام مواد حل شده از جمله آن‌هایی که وارد سلول می‌شوند (مانند دکستروز) را در نظر می‌گیرد. اما تونیسیته‌ی یک محلول مشخص‌کننده‌ی مواد حل‌شده‌‌ای است که نمی‌توانند وارد سلول شوند و به همین خاطر از لحاظ اُسمزی فعال‌اند (مثلاً سدیم و پتاسیم)
در یک مایع ایزوتونیک، غلظت مواد حل شده در داخل و خارج یک غشای نیمه تراوا یکی است و هیچ حرکت نهایی ماده‌ی حل شده از خلال غشا نداریم: یعنی حجم مایعی که وارد قسمت داخل غشا می‌شود با حجم مایعی که از غشا می‌گذرد و از سلول خارج می‌شود، یکی است.
در یک مایع هایپرتون، غلظت ماده‌ی حل شده در خارج از غشای نیمه تراوا در مقایسه با داخل آن بیشتر اسنت و یه همین خاطر فشار اُسمزی ماده‌ی حلال را به خارج از غشا می‌کشاند
در یک مایع هایپوتون، غلظت محلول داخل غشای نیمه تراوا نیبت به خارج آن بیشتر است و به همین خاطر فشار اُسمزی ماده‌ی حلال را به سمت داخل غشا می‌کشاند و این اتفاق ممکن‌است منجر به پاره شدن غشا شود.
© AMBOSS