جدول محتوا

سیستم لنفاوی

خلاصه

سیستم لنفاوی بخشی از سیستم ایمنی اکتسابی و همچنین سیستم گردش خون است که از تیموس و مغز استخوان (ارگان‌های لنفاوی اولیه)؛ بافت لنفاوی همراه مخاطی (MALT)، طحال و گره‌های لنفی (ارگان‌های لنفاوی ثانویه)؛ عروق و مویرگ‌های لنفاوی و مایع لنفاوی تشکیل شده‌است. عملکرد اصلی سیستم لنفاوی بازگشت دادن مایع میان‌بافتی اضافی و محصولات دفعی بافت مانند پروتئین‌ها و ذرات تخریب شده سلولی به گردش خون است.

مایع میان‌بافتی توسط مویرگ‌های لنفاوی موجود در سراسر بدن از راه انتشار جذب می‌شوند. سپس مایع لنفی از شبکه عروق لنفاوی و گره‌های لنفی به مجرای لنفاوی راست که آن نیز نهایتاً به ورید ساب‌کلاوین راست تخلیه می‌شود، و مجرای توراسیک که خود به ورید ساب‌کلاوین چپ تخلیه می‌شود، می‌رسند. عملکرد ثانویه آن مربوط به سیستم ایمنی است که اغلب شامل انتقال لکوسیت‌ها (مخصوصاً لنفوسیت‌ها) بین مغز استخوان و گره‌های لنفی و تحریک سیستم ایمنی از راه انتقال سلول‌های ارائه‌دهنده آنتی‌ژن (APC) به گره‌های لنفی می‌باشد. عملکرد دیگر این سیستم انتقال چربی‌هایی مانند کایل (chyle) از سیستم گوارش به گردش خون است. بنابراین، مایع لنفاوی در ابتدای تشکیل از مایع بینابینی شفاف است اما همزمان با تجمع پروتئین‌ها، چربی‌ها، بقایای سلولی و لکوسیت‌ها، رنگ شیری به خود می‌گیرد.

گره‌های لنفی محل‌های اصلی برای تصفیه لنف و ذخیره لنفوسیت‌هایی از جمله سلول‌های B که در مغز استخوان بالغ شده و تمایز می‌یابند و سلول‌های T که آن‌ها هم از مغز استخوان نشأت می‌گیرند اما برای بلوغ به تیموس مهاجرت می‌کنند. ارائه آنتی‌ژن منجر به تمایز و تکثیر لنفوسیت‌های B و فعالسازی لنفوسیت‌های T می‌شود. بدنبال ارائه آنتی‌ژن، لنفوسیت‌های بالغ در ارگان‌های لنفاوی ثانویه به سلول‌های مؤثر تمایز می‌یابند. خوشه‌های گره لنفی در سراسر بدن وجود داشته که گاهاً قابل لمس می‌باشد (مانند گره‌های لنفی گردنی) در حالی که گره‌های دیگر قابل لمس نمی‌باشند (مانند گره‌های لنفی مدیاستنی). این گره‌ها در پاسخ به فرایند‌های التهابی ناشی از عفونت موضعب، بدخیمی یا بیماری گرانولوماتوز، بزرگ می‌شوند.

ارگان‌های لنفاوی اولیه

لنفوسیت‌ها در ارگان‌های لنفاوی اولیه (مانند مغز استخوان و تیموس) شکل‌گرفته و بالغ می‌شوند. لنفوسیت‌های B و لنفوسیت‌های T از سلول‌های خونساز بنیادی در مغز استخوان نشأت می‌گیرند. درحالی که لنفوسیت‌های B داخل مغز استخوان بلوغ می‌یابد، لنفوسیت‌های T به تیموس مهاجرت کرده و آنجا بلوغ و تمایز می‌یابند.

مغز استخوان

  • لنفوسیت‌های B و لنفوسیت‌های T از سلول‌های بنیادی پُرتوان در مغز استخوان نشأت می‌گیرند.
    • لنفوسیت‌های T به تیموس مهاجرت کرده و آنجا بلوغ یافته و تمایز می‌یابند.
    • لنفوسیت‌های B در مغز استخوان بالغ شده و به ارگان‌های لنفاوی ثانویه مهاجرت می‌کنند تا فولیکول‌ها را تشکیل داده و تکثیر شوند.
اسمیر مغز استخوان نرمال

فوتومیکروگراف اسمیر مغز استخوان (رنگ‌آمیزی H&E)

تعداد زیادی گرانولوسیت تیره رنگ را می‌توان در دریای گلبول‌های قرمز دید. چندین ائوزینوفیل (سلول‌های قرمز رنگ‌شده)، بازوفیل‌ها (سلول‌های آبی تیره) و دو سلول مگاکاریوسیت بزرگ نیز قابل مشاهده است (مرکز راست؛ مرکز چپ).

Source: © Smart Zoom, Smart In Media. Image and annotations in digital microscopy: Prof. Dr. Karl-Anton Kreuzer, Facharzt für Innere Medizin, Hämatologie und Onkologie

تیموس

  • عملکرد: بلوغ و تمایز لنفوسیت‌های T
  • موقعیت
    • مدیاستن قدامی فوقانی
    • خلف جناغی
  • ساختار: یک ارگان دو لبی احاطه شده توسط یک کپسول فیبروزی
    • نوزادان و کودکان
      • بزرگترین و فعالترین تیموس
      • یک سایه تیموسی برجسته را می‌توان در گرافی سینه دید (نشانه تیموس بادبانی)
      • کوچکتر شدن در یک سالگی آغاز می‌شود.
    • بالغین
      • آتروفی‌شده، اغلب با بافت چربی جایگزین می‌شود.
    • بافت‌شناسی
      • سلول‌های اپیتلیال تیموسی، سلول‌های دندرتیک و ماکروفاژها
      • غشای تیموس
        • ناحیه محیطی
        • تاریک
        • لنفوسیت‌های T نابالغ و بسته‌‌بندی شده متراکم (تیموسیت‌ها)
      • مدولای تیموس
        • ناحیه مرکزی
        • روشن
        • سلول‌های کمتر: لنفوسیت‌های T و جسمک‌های هاسال که از سلول‌های مشبک ائوزینوفیلی اطراف مرکزی تشکیل شده است (تظاهر پیازی شکل)
      • جنین‌شناسی
        • اپیتلیوم تیموسی از بنبست حلقی سوم (اندودرم) نشأت می‌گیرد.
        • لنفوسیت‌های تیموسی منشاء مزودرمی دارد.
      • اهمیت بالینی
        • هایپوپلازی یا آپلازی تیموس: سندرم دی‌جرج، SCID
        • هایپرپلازی حقیقی تیموس: ثانویه به درمان استروئیدی و شیمی‌درمانی
        • هایپرپلازی لنفوئیدی تیموسی: بیماری‌های خودایمنی مشخص (مثلاً میاستنی گراویس، SLE و آرتریت روماتوئید)
        • تیموما: تومور سلول‌های اپی‌تلیال تیموسی
          • در مواردی مانند میاستنی گراویس، آپلازی خالص گلبول قرمز و نقص ایمنی همراه با تیموما دیده می‌شود
          • یک تیمومای بدون علامت بعنوان یک یافته‌ی تصادفی در گرافی سینه بصورت یک توده مدیاستنی دیده می‌شود.
          • تیموماهای علامتدار معمولاً در افراد 40-60 ساله با علائم سینه‌ای (مانند درد سینه، سرفه، تنگی نفس و سندرم SVC) یا سندرم‌های پارانئوپلاستیک خود را نشان می‌دهند.
          • درمان: انتخاب‌های درمانی عبارتند از جراحی، شیمی‌درمانی و/ یا رادیوتراپی
        • کارسینوم تیموس: از تیموما تهاجمی‌تر است (تهاجم به مدیاستن و متاستازهای خارج قفسه سینه)

نکته: تیموس از سومین بن‌بست حلقی نشأت می‌گیرد.

نکته: سندرم دی‌جرج بدلیل تکامل غیرطبیعی بن‌بست‌های سوم و چهارم حلقی و در نتیجه شکل‌نگرفتن تیموس و غدد پاراتیروئید، رخ می‌دهد. در نتیجه بیماران دارای سندرم دی‌جرج در معرض هایپوکلسمی و عفونت‌های ویروسی و قارچی هستند.

نشانه تیموس بادبانی

گرافی سینه یک کوک جوان (منظر PA)

یک کدورت مثلثی در مدیاستن به نیمه‌سینه فوقانی راست گسترش یافته که نشانگر تظاهر یک تیموس نرمال است (نشانه تیموس بادبانی؛ پوشش سبز)

این یک نشانه‌ی نرمال در کودکان است.

Source: “Radiology 1300566 Nevit” by Nevit Dilmen, Wikimedia Commons, licensed under CC BY-SA 3.0. The supplementary image with overlays of relevant areas was adapted from the image mentioned above and licensed under CC BY-SA 3.0.

لطفاً برای دسترسی کامل به تمام محتویات، اشتراک ویژه تهیه کنید.

error: محتوا محافظت‌شده می‌باشد