جدول محتوا

پانکراس

خلاصه

پانکراس ارگانی غده‌ای است که در فضای خلف صفاقی بین خم دوازدهه و ناف طحال قرار دارد. پانکراس عملکردهای درون‌ریز و برون‌ریز هر دو را دارد و از نظر آناتومی به 4 بخش تقسیم می‌شود: سر، گردن، تنه و دُم. از آنجایی که پانکراس از نظر جنین‌شناسی از foregut نشأت می‌گیرد، خونرسانی‌اش توسط تنه‌ی سلیاک و شاخه‌های آن انجام می‌شود. وریدهای پانکراس به ورید پورت تخلیه شده و عروق لنفاوی آن نهایتاً به گره‌های لنفی سلیاک، مزانتریک فوقانی و طحالی تخلیه می‌‌گردند. عصب‌رسانی سمپاتیک و پاراسمپاتیک پانکراس هر دو از راه گانگلیون سلیاک صورت می‌گیرد. از نظر بافت‌شناسی پانکراس دو ساختار عملکردی دارد: غدد آسینار برون‌ریز و جزایر لانگرهانس درون‌ریز. غدد برون‌ریز آنزیم‌های گوارشی که به داخل دوازدهه تخلیه می‌شوند را می‌سازند و جزایر درون‌ریز هورون‌های تنظیم‌گر گلوکوز خون مانند انسولین و گلوکاگون را تولید و به درون خون ترشح می‌کنند.

آناتومی

نگاه کلی

  • ویژگی‌ها
    • ارگانی غده‌ای
    • طول: 12cm-15cm
    • وزن: تقریباً 80g
  • موقعیت
    • در حفره شکمی بین خم دوازدهه و ناف طحال
    • ارگان خلف صفاقی ثانویه
    • در خلف بورس اُمنتال
    • در سطح مهره‌ای L1/L2
  • عملکرد
    • درون ریز: تولید سوماتواستاتین، گلوکاگون و انسولین
    • برون‌ریز
      • تولید آنزیم‌های گوارشی که به هضم و جذب مواد غذایی کمک می‌کنند
      • تولید بی‌کربنات که کیموس را خنثی می‌کند
ارگان‌های شکمی

منظر ونترال (چپ)

منظر دورسال (راست)

© AMBOSS

بخش‌های آناتومیک پانکراس

  • سر
    • واقع داخل خم C شکل دوازدهه
    • حاوی مجرای پانکراسی و مجرای صفراوی دیستال مشترک
    • زائده‌ی قلابی پانکراس (uncinated process): قسمتی از سر پانکراس که در خلف عروق مزانتریک فوقانی قرار دارد (دیگر قسمت‌های پانکراس پشت این عروق نیستند)
  • گردن: در قدام ورید پورت واقع است
  • تنه: در قدام آئورت قرار داشته و تا کلیه چپ ادامه دارد
  • دم
    • در رباط کبدی-کلیوی (splenorenal) قرار داشته و تا ناف طحالی امتداد دارد
    • بخش دیستال آن داخل‌صفاقی است

نکته مهم: زائده قلابی در خلف عروق مزانتریک قرار دارد. سر، تنه و دم پانکراس در قدام این عروق واقع‌اند.

مجاری پانکراسی

  • مجرای پانکراسی (مجرای ویرسونگ): از دم تا سر پانکراس ادامه دارد
    • با مجرای صفراوی مشترک یکی می‌شود ← این مجاری باهم آمپول هپاتوپانکراتیک (آمپول واتر) را می‌سازند ← این مجرا به پاپیلای ماژور دوازدهه تخلیه می‌گردد
    • اسفنکتر هپاتوپانکراتیک (اسفنکتر اُدی): ترشح صفرا و مایع پانکراسی به درون دوازدهه را کنترل می‌کند
  • مجرای پانکراسی فرعی (مجرای سانتورینی): در سر پانکراس شروع شده و بخش سر و تنه‌ی پانکراس را تخلیه می‌کند ← در پاپیلای دوازده‌ای مینور تخلیه می‌شود

نکته مهم: تومورهای سر پانکراس اغلب منجر به انسداد مجرای صفراوی شده و خود را با زردی بدون درد نشان می‌دهند (نشانه Couvoisier)

نکته مهم: سنگ‌های صفراوی مسدودکننده آمپول واتر می‌توانند منجر به ایجاد پانکراتیت و کلانژیت هر دو شوند (نشانه‌های دو مجرا)

مجاری صفراوی و پانکراسی

مجرای صفراوی مشترک و مجرای پانکراسی به هم می‌پیوندند تا آمپول هپاتوپانکراتیک که به قسمت نزولی دوازدهه وارد می‌شود را تشکیل دهند. این آمپول توسط حلقه‌ای عضلانی پوشیده شده است که به آن اسفنکتر هپاتوپانکراتیک (اسفنکتر اودی) می‌گویند. اسفنکتر هپاتوپانکراتیک وارد دیواره دوازدهه می‌شود تا پاپیلا‌ی دوازده‌ای ماژور را تشکیل دهد. مجرای پانکراسی فرعی معمولاً به داخل مجرای پانکراسی اصلی تخلیه می‌شود. گاهاً این مجرا ممکن‌است از راه پاپیلای دوازدهه‌ای مینور که در پروگزیمال پاپیلای دوازدهه‌ای ماژور قرار گرفته است وارد دوازدهه شود.

© AMBOSS

لطفاً برای دسترسی کامل به تمام محتویات، اشتراک ویژه تهیه کنید.

error: محتوا محافظت‌شده می‌باشد