جدول محتوا

آناتومی و بافت‌شناسی طحال

خلاصه

طحال یک ارگان داخل‌صفاقی است که در لوب فوقانی چپ شکم قرار داشته و از مزودرم نشأت می‌گیرد. با توجه به این که طحال داخل قفسه دنده‌ای قرار گرفته، اغلب قابل لمس نیست مگر در افراد بسیار لاغر یا در صورتی که به صورت پاتولوژیک بزرگ شده باشد (اسپلنومگالی). خونرسانی طحال توسط شریان اسپلنیک (شاخه‌ای از تنه سلیاک) انجام شده و خون آن توسط ورید طحالی تخلیه می‌گردد، وریدی که با ورید مزانتریک فوقانی ترکیب شده و ورید پورت کبدی را می‌سازد. عروق لنفاوی به گره‌های لنفی سلیاک تخلیه می‌شوند. طحال اعصاب سمپاتیک و پاراسمپاتیکش را به ترتیب از شبکه سلیاک و عصب واگ دریافت می‌کند. طحال از پالپ سفید و پالپ قرمز که توسط نواحی مارژینال از هم جدا شده‌‌اند، تشکیل شده است. پالپ قرمز از سینوزوئیدهای پرخون و طناب‌هایی که گلبول‌های قرمز و پلاکت‌های غیرطبیعی را تصفیه می‌کند ساخته شده و پالپ سفید از غلاف لنفاتیک و فولیکول‌های لنفاوی اطراف‌شریانی که مسئول تولید آنتی‌بادی‌ها هستند بوجود آمده است. طحال یک ارگان دارای عروق زیاد است و به همین خاطر در معرض آسیب و پارگی ناشی از آسیب‌های بلانت (غیرنافذ) به شکم است. بیمارانی که طحال ندارند باید علیه ارگانیسم‌هایی مانند استرپتوکوکوس پنومونیه، نایسریا مننژیتیدیس و هموفیلوس آنفلوانزا واکسینه شوند.

آناتومی

نگاه کلی

ویژگی‌ها

  • شکل شبیه دانه قهوه، یک ارگان داخل‌صفاقی
  • طحال دو قطب (فوقانی و تحتانی) و دو سطح (دیافراگمی و احشایی) دارد.
  • معمولاً قابل لمس نیست چراکه در قفسه دنده‌ای قرار دارد اما ممکن است در افراد لاغر یا افراد مببتلا به اسپلنومگالی لمس شود.

موقعیت

  • ربع فوقانی چپ (LUQ) شکم
  • محافظت‌شده توسط دنده‌های 9 تا 11
  • ساختارهای همسایه طحال
    • دیافراگم (خلفی و فوقانی)
    • معده (قدامی و میانی)
    • کلیه چپ (تحتانی، میانی و خلفی)
    • خم کولیک چپ (تحتانی)
    • دم پانکراس (در نافِ طحال)

عملکرد

  • پاسخ ایمنی
  • گلبول‌های قرمز بدشکل و پلاکت‌های بدشکل را از گردش خون حذف می‌کند
  • در دوران جنینی: هماتوپوئز (خونسازی)

خونرسانی و عصبدهی

  • ناف طحال
    • واقع روی سطح احشایی طحال
    • نقطه ورود و خروج عروق طحالی
    • تنها بخش طحال که توسط پریتوئن پوشیده نیست

عروق و اعصاب طحال

 

ساختار

مسیر

ویژگی‌های مهم

شریان‌ها

  • شریان طحالی
  • تنه سلیاک ← مرز فوقانی پانکراس ← نافِ طحال ← شاخه‌های ورودی به شریانچه‌های مرکزی
  • عروقی که از شریان طحالی نشأت می‌گیرند
    • شریان‌های معدی کوتاه
    • شریان گاسترواپی‌پلوئیک چپ
  • واقع داخل رباط طحالی-کلیوی
  • همزمان با عبور از بخش فوقانی پانکراس به آن خون می‌دهد (تا رسیدن به نافِ طحال در فضای خلف‌صفاقی قرار دارد)

وریدها

  • ورید طحالی
  • نافِ طحال ← با ورید مزانتریک فوقانی ترکیب می‌شود تا ورید پورت را بسازد
  • وریدهایی که به ورید طحال تخلیه می‌شوند
    • ورید گاستریک کوتاه
    • ورید گاسترواپی‌پلوئیک چپ
    • وریدهای پانکراسی از تنه و دم پانکراس
    • ورید مزانتریک تحتانی

عروق لنفاوی

  • گره‌های لنفی سلیاک
  • همان مسیر شریان طحالی
  • عروق لنفاوی وابران

اعصاب

  • شبکه سلیاک
  • عصب واگ
  • همان مسیر شریان طحالی
  • عصبدهی سمپاتیک (شبکه سلیاک) و پاراسمپاتیک (عصب واگ)

طحال فقط یک کپسول نازک دارد و به خوبی خونرسانی می‌شود (عروق خونی زیاد)، به همین خاطر بسیار آسیب‌پذیر و در معرض پارگی است (به خصوص در صورت وارد شدن تروما به LUQ یا دنده‌های تحتانی چپ). در نتیجه باید همیشه در آسیب‌های غیرنافذ (بلانت) شکمی پارگی طحال را در نظر داشت.

پارگی طحال بدلیل اسپلنومگالی

تصویر، طحالی را نشان می‌دهد که از یک بیمار مبتلا به CML برداشته شده‌ است. بیماری CML منجر به ایجاد اسپلنومگالی و در نهایت پارگی طحال به دو بخش گشته است.

Created by: Andreas Plamper, St. Franziskus-Hospital, Köln.

پارگی طحال

CT اسکن شکمی همراه با ماده حاجب: بجای طحال نرمال، مترکم و دارای حاشیه‌های مشخص، یک ماده هایپردنس (روشن) که به احتمال زیاد مربوط به خونریزی ناشی از شریان طحالی است، دیده می‌شود. به نظر می‌رسد هنوز مقداری بافت طحالی پاره شده واقع اطراف شریان طحالی وجود دارد.

Source: © IMPP

خونرسانی شریانی دوازدهه، پانکراس و طحال

شاخه‌های نشأت گرفته از شریان پانکراتیکودئودنال (تنه سلیاک) و شریان پانکراتیکودئودنال تحتانی (شریان مزانتریک فوقانی) سر و گردن پانکراس را خونرسانی می‌کنند. این عروق خونرسانی دوازدهه را نیز بر عهده دارند. شریان پانکراسی پشتی و شریان پانکراسی بزرگ، دمِ پانکراس را خونرسانی می‌کنند. خود شریان طحالی نیز مسئول خونرسانی طحال می‌باشد.

© AMBOSS

مسیر ساخت ورید پورت کبدی

وریدهای طحالی، مزانتریک فوقانی و مزانتریک تحتانی خون را از طحال و ارگان‌های گوارشی (به غیر از بخش تحتانی رکتوم) دریافت کرده و به هم می‌پیوندند تا ورید پورت کبدی را بسازند. ورید پورت کبدی خونی را که پر از مواد غذایی اما کم اکسیژن است به کبد انتقال می‌دهد (با رنگ آبی نشان داده شده). خون بدنبال متابولیزه شدن در کبد از راه وریدهای کبدی به ورید اجوف تحتانی و نهایتاً سیستم گردش خون محیطی می‌رسد.

© AMBOSS

رباط‌ها

رباط‌های طحالی طحال را به ساختارهای همسایه متصل کرده و حاوی عروق مهم بوده و بخشی از اُمنتوم بزرگ هستند.

رباط‌های طحالی

 

رباط معدی-طحالی

رباط طحالی-کلیوی

ساختار پیوندی

  • خم بزرگ معده
  • کلیه چپ

رباط پبوندی

  • عروق معدی کوتاه
  • عروق گاسترواپی‌پلوئیک چپ
  • شریان طحالی
  • ورید طحالی
  • دم پانکراس (تنها بخش داخل‌صفاقی پانکراس)

نکات

  • جدا کردن ساک بزرگ و کوچک از هم
  • نشأت گرفته از مزانتر پشتی
  • بخشی از اُمنتوم بزرگ
  • نشأت‌گرفته از مزانتر پشتی
لِسِر ساک و حفره صفاقی

حفره صفاقی، واقع بین صفاق احشایی و صفاق جداری، فضایی پر از مایع صفاقی است (این مایع لغزنده بوده و به همین خاطر اجازه می‌دهد ارگان‌های داخل‌شکمی به آسانی حرکت کنند). ساک کوچک، پشت معده و اُمنتوم کوچک قرار دارد. این فضا، محل شایعی برای تجمع مایع آزاد است. باز کردن ساک کوچک هنگام جراحی باعث می‌شود بتوان به پانکراس دسترسی داشت و هنگام برداشتن معده نیز از این روش استفاده می‌شود.

© AMBOSS

لطفاً برای دسترسی کامل به تمام محتویات، اشتراک ویژه تهیه کنید.

error: محتوا محافظت‌شده می‌باشد