آمبولی ریوی (PE) انسداد یک یا چند شریان ریوی توسط تودههای جامد، مایع یا گازی است. در بیشتر موارد، آمبولی ناشی از ترومبوزها یا لختههای خونیای است که از سیستم وریدهای عمقی در پاها یا لگن (ترومبوز ورید عمقی) نشأت میگیرد و از طریق ورید اجوف تحتانی به ریهها آمبولی میشود. ریسکفاکتورها عبارتند از عدم تحرک، اختلالات انعقاد پذیری زیاد (hypercoagulability) ارثی، بارداری و جراحی اخیر. تظاهرات بالینی متغیر است و بسته به میزان انسداد رگ، میتواند از حالت بدون علامت تا شوک انسدادی، متغیر باشد. علائم اغلب غیر اختصاصی هستند، از جمله درد قفسه سینه، سرفه، تنگینفس و تاکیکاردی. تشخیص اولیهی PE بر اساس یافتههای بالینی است و با تشخیص وجود آمبولی در CT-آنژیوگرافی ریوی (CTPA) تأیید میشود. آنالیز گازهای خون شریانی به طور معمول شواهدی از آلکالوز تنفسی با فشار نسبی اکسیژن پایین، فشار نسبی دیاکسید کربن پایین و افزایش PH را نشان میدهد. یکی دیگر از آزمایشهای معمول، اندازهگیری سطح D-dimer است، که در صورت منفی بودن میتواند PE را رد کند. درمان ضد انعقادی با هپارین برای جلوگیری از ایجاد ترومبوآمبولی بیشتر و همچنین برای حلشدن تدریجی آمبولی و ترومبوز زمینهای شروع میشود. در PE ماسیو یا بزرگ همراه با شوک انسدادی، لخته با عوامل ترومبولیتیک یا ترومبکتومی ازبین میرود.
دادههای اپیدمیولوژی مربوط به کشور آمریکا است.
مکانیسم: شکلگیری ترومبوز یا لخته (بخش سهگانه ویرشو را ببینید) ← ترومبوز وریدی عمقی در پاها یا لگن ( شایعترین موقعیت ورید ایلیاک است) ← آمبولیزه شدن لخته به شریانهای پولمونز از طریق ورید اجوف تحتانی 💬 ← انسداد نسبی یا کامل شریانهای ریوی
انسداد مکانیکی عروق ← عدم تطابق تهویهای-جریانی (ventilation perfusion mismatch) 💬 ← هایپوکسمی شریانی (↓ PaO2 و افزایش گرادیان یا شیب A-a) 💬
افزایش فشار شریان ریوی (PAP) به دلیل انسداد ← لود فشاری بیش از حد در بطن راست ← نارسایی پیشرونده همراه با کاهش برونده قلبی ← هایپوتنشن یا افت فشار خون و تاکیکاردی
آمبولی ریوی معمولاً از وریدهای عمقی ترومبوز ساق پا نشأت میگیرد و از طریق ورید اجوف تحتانی، دهلیز راست، بطن راست و شریان های ریوی به سمت ریهها حرکت میکند. آمبولی بسته به اندازه خود میتواند در هر نقطه از مسیرش به سمت ریهها یا در داخل شریان های ریوی گیر کند. محل های متداول گیرکردن آمبولی عبارتند از: محل انشعاب شریانهای ریوی (ترومبوز زینیشکل)، داخل شریان ریوی راست و/ یا چپ و در شاخههای شریانی پولمونر لوبار، سگمنتال یا تحتسگمنتی. میزان توانایی جبران همودینامیکی متناسب با اندازه رگ مسدود شده توسط آمبولی ریوی است.