جدول محتوا
هایپوناترمی
خلاصه
هایپوناترمی به غلظت پایین سدیم اطلاق می‌شود. سدیم مهمترین ذره فعال اسمزی در فضای خارج سلول است و ارتباط نزدیکی با تعادل مایعات بدن دارد. از دلایل هایپوناترمی می‌توان به کمبود آب بدن، مصرف بیش از حد آب آزاد (پلی‌دیپسی اولیه) و افزایش آزادسازی ADH (نارسایی احتقانی قلب، SIADH) که باعث جذب مجدد آب آزاد در کلیه‌ها می‌شود. شروع می‌تواند حاد یا مزمن باشد و علائم آن عمدتاً عصبی و غالباً غیراختصاصی هستند (حالت تهوع، سردرد، گیجی). بررسی علت هایپوناترمی نیاز به در نظر گرفتن وضعیت حجم بیمار و توانایی کلیه در حفظ سدیم دارد. برخی از شرایط با پروتئین بسیار بالا (مالتیپل میلوما) یا سطح گلوکز (کتواسیدوز دیابتی) در خون ممکن است منجر به پایین بودن غلظت سدیم سرم به طور کاذب کم شود (هایپوناترمی کاذب). درمان شامل اصلاح دقیق کمبود سدیم و/ یا عدم تعادل مایعات است. افزایش سریع غلظت سدیم سرم می‌تواند اثرات اسمزی آسیب‌زا (سندرم دمیلیناسیون اُسموتیک) داشته باشد
تعریف
- هایپوناترمی: به کاهش غلظت سدیم تا حد < 135mEq/L گفته می‌شود.
- طبقه‌‌بندی:
- شدت:
- هایپوناترمی خفیف: 130mEq/L–135mEq/L
- هایپوناترمی متوسط: 125mEq/L–129mEq/L
- هایپوناترمی شدید : < 125mEq/L
- شروع بیماری:
- هایپوناترمی حاد: < 48 ساعت ایجاد می‌شود.💬
- هایپوناترمی مزمن: حداقل دو روز طول کشیده است.
- اسمولالیته پلاسما
- شدت:
اتیولوژی
هایپوناترمی هایپوتونیک:
- تعریف: سطح پایین سرم به همراه اسمولالیته پایین سرم (هایپوناترمی واقعی)
- اسمولاریته سرم: < 280mOsm/kgH2O
- انواع: هایپوولمیک، یوولمیک، هایپرولمیک💬
- علل: کلیوی و خارج کلیوی💬
- پاتوفیزیولوژی: افزایش نسبت آب به سدیم در مایعات خارج سلولی
- ترقیق: افزایش آب بدن ← رقیق شدن خون ← کاهش غلظت سدیم سرم
- محرومیت: سدیم پایین بدن ← افزایش نسبی آب ← کاهش غلظت سدیم سرم
| هایپوناترمی هایپوتونیک هایپوولمیک | هایپوناترمی یوولومیک هایپوتونیک | هایپوناترمی هایپرولمیک هایپوتونیک | |
| تعریف | پایین بودن حجم مایع خارج سلولی | حجم مایع خارج سلولی نرمال یا با تغییرات اندک | حجم بالای مایع خارج سلولی💬 |
| علل کلیوی |
|
| نارسایی حاد یا مزمن کلیه به همراه حجم پایین ادرار (ناتوان در دفع حجم اضافی مایعات بدن) |
| علل خارج کلیوی |
|
|
|
هایپوناترمی هایپرتونیک:
- تعریف: پایین بودن سدیم خون؛ اما اسمولالیته بالای سرم
- اسمولالیته سرم: > 295mOsm/kg
- علل:
- هایپرگلایسمی💬
- مانیتول داخل وریدی💬
- ماده کنتراست داخل وریدی
هایپوناترمی ایزوتونیک:
- تعریف: سطح پایین سدیم در کنار اسمولالیته نرمال سرم
- اسمولالیته سرم: 280 – 295
- علل:
- سندرم TURP (برداشت پروستات از طریق اورترا)
- هایپوناترمی کاذب:
- بیمار هیچ علامتی ندارد و به صورت کاذب سدیم پایین‌تر می‌باشد.💬
- به دنبال وجود مقدار زیادی پروتئین یا لیپید در پلاسما (هایپرلیپیدمی، مالتیپل میلوما) که می‌تواند غلظت آب پلاسمایی را تغییر دهد.
- یافته‌های بالینی ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- پانکراتیت ← افزایش سطح لیپیدهای خون
- کتواسیدوز دیابتی ← سطح بالای قند
- زردی انسدادی ← افزایش سطح لیپیدهای خون💬
- معیار CRAB برای مالتیپل میلوما (MM) ← سطح بالای پاراپروتئین‌ها
نکته مهم: جهت جلوگیری از درمان تهاجمی، هیپوناترمی ایزوتونیک باید همواره بخوبی بررسی شود.