جدول محتوا
دیورتیک‌ها (مدرها)
خلاصه
دیورتیک‌ها (مدرها) داروهایی هستند که تولید ادرار را بیشتر می‌کنند. دیورتیک‌ها را بر اساس ساختارهای کلیوی تحت اثرشان، تغییراتی که در حجم و ترکیب ادرار ایجاد می‌کنند و همچنین اثراتی که روی تعادل الکترولیتی دارند، دسته‌بندی می‌کنیم. بعضی از این اثرات در درمان اختلالاتی مثل هایپرکلسمی، هایپوکلسمی و هایپرآلدوسترونیسم نیز مؤثر واقع می‌شوند. شایعترین دیورتیک‌های مورد استفاده که اثر مُدری قابل توجهی نیز دارند، عبارتند از تیازیدها، دیورتیک‌های قوس هنله و دیورتیک‌های نگه‌دارنده‌ی-پتاسیم. دیورتیک‌های اُسموتیک و مهارکننده‌های کربنیک انهیدراز که در شرایط‌های حاد برای پایین آوردن فشار داخل جمجه‌ای و/ یا فشار داخل حدقه‌ی چشم (intraocular) مثلاً در موارد ادم مغزی یا گلوکوم حاد، کاربرد دارند. شایعترین اثرات جانبی اکثر دیورتیک‌ها کاهش زیاد حجم مایعات بدن و تغییرات شدید در سطح الکترولیت‌ها (مخصوصاً سدیم و پتاسیم) است که خطر شکل‌گیری آریتمی‌های قلبی را نیز بیشتر میکند.
نگاه کلی به دیورتیک‌ها
خلاصه اثرات داروهای دیورتیک
| داروهای دیورتیک اصلی | ||||||
| داروهای | ویژگی‌ها و مکانیسم‌های اصلی | اثر روی دفع آب | اثرات روی سرم | |||
| pH | 💬 +Na | +K | 2+Ca | |||
| دیورتیک‌های تیازیدی |
|
|
|
|
|
|
| دیورتیک‌های قوس هنله |
|
|
|
|
|
|
| دیورتیک‌های نگه‌دارنده‌ی پتاسیم |
|
|
|
|
|
|
| دیورتیک‌های اُسموتیک |
|
|
| |||
| مهارکننده‌های کربنیک انهیدراز |
|
|
|
|
|
|
مکانیسم تغییرات تعادل اسید-باز خون
آلکالوز
- داروها: دیورتیک‌های قوس هنله و تیازیدها
- مکانیسم‌ها
- دیورز (ادرار آوری) ← کاهش حجم (یعنی دفع حجم بیشتری از مایعات) ← ↑ RAAS ← ↑ آنژیوتانسین II ← ↑ مبادله‌گر +Na+/H در لوله‌ی پیچ‌خورده نزدیک (PCT)💬 ← ↑ بازجذب –HCO3 (آلکالوز همراه با کاهش حجم)
- ترشح +K ← هایپوکالمی که منجر به رخداد اثرات زیر می‌شود:
- تحریک ترشح +H (به جای ترشح +K) در تبادل با بازجذب +Na در مجرای جمع‌کننده ← ↑ بازجذب –HCO3 ← آلکالوز همراه با اسیدوری متناقض
- تحریک H+/K+ ATPase ها در تمام سلول‌ها با هدف مقابله با کاهش +K سرم ← خروج +K از سلول‌ها در تبادل با +H+↓ ← H سرم
اسیدوز
- داروها: مهارکننده‌های کربنیک انهیدراز و دیورتیک‌های نگه‌دارنده‌ی پتاسیم
- مکانیسم‌ها
- مهارکننده‌های کربنیک انهیدراز: از راه کاهش بازجذب –HCO3
- دیورتیک‌ها نگه‌دارنده‌ی پتاسیم
- هایپرکالمی ← ورود +K به درون سلول در تبادل با +H از راه مبادله‌گر +H+/K ← اسیدوز
- بلاک‌کننده‌های آلدسترون به صورت اختصاصی ترشح +K و +H را مهار می‌کنند
- مهارکننده‌های کربنیک انهیدراز: کربنیک انهیدراز را مهار می‌کنند و دفع بی‌کربنات را افزایش می‌دهند.
- دیورتیک‌های اُسموتیک: بیشتر روی توبول پروگزیمال (نزدیک) و بازوی پایین‌رونده‌ی قوس هنله اثر می‌کنند.
- دیورتیک‌های قوس هنله: کنتراسپتورهای –Na+-K+-2Cl در بازوی بالارونده‌ی هنله را مهار می‌کنند.
- دیورتیک‌های تیازیدی: انتقال‌دهنده‌های دوتایی ‑Na+-Cl در قسمت ابتدایی لوله‌ی پیچخوردهی دور را مهار می‌کنند.
- دیورتیک‌های نگه‌دارنده‌ی پتاسیم: بازجذب سدیم را مهار کرده و افزایش ترشح سدیم در توبول پیچخوردهی دور و مجاری جمع‌کننده را بیشتر می‌کنند.
© AMBOSS