منو
منو
جدول محتوا
کوله‌دوکولیتیازیس
خلاصه
کوله‌دوکولیتیازیس به وجود سنگ صفرا در مجرای صفراوی مشترک اشاره دارد. تظاهرات بالینی شامل درد ربع فوقانی سمت راست و علائم کلستاز خارج کبدی است. ارزیابی تشخیصی اولیه شامل سونوگرافی و مطالعات آزمایشگاهی معمول است و تصویربرداری قطعی ممکن است شامل ERCP یا MRCP یا سونوگرافی آندوسکوپیک (EUS) باشد. درمان شامل برداشتن سنگ (با اندوسکوپی یا جراحی) و جلوگیری از عود مجدد (مثلاً از طریق کوله‌سیستکتومی لاپاراسکوپیک) است.
اپیدمیولوژی
- جنسیت: زنان > مردان
- شیوع: حدود 5-20% بیمارانی که تحت کوله‌سیستکتومی قرار می‌گیرند، در زمان جراحی کوله‌دوکولیتیازیس (سنگ مجرای صفراوی) دارند.
- پیک بروز: > 40 سالگی
اتیولوژی
- کوله‌دوکولیتیازیس ثانویه (شایعترین علت): کوله‌لیتیازیس (سنگ صفراوی) ← ورود سنگ‌های صفراوی از کیسه صفراوی به مجرای صفراوی ← انسداد CBD (مجرای مشترک صفراوی) ← انسداد درخت صفراوی
- ریسک فاکتور: سابقه کوله‌لیتیازیس
- کوله‌دوکولیتازیس اولیه (شیوع کمتر): بیماری‌هایی که سبب استاز صفرا می‌شوند ← تشکیل سنگ داخل مجرا
- ریسک فاکتورها:
- CF (فیبروز سیستیک)
- TPN (تغذیه وریدی) طولانی مدت
- کوله‌دوکولیتیازیس پس از کوله‌سیستکتومی:
- کوله‌دوکولیتیازیس Residual (باقیمانده): سنگ‌های CBD که در طول کوله‌سیستکتومی نادیده گرفته می‌شوند. معمولاً در طی 3 سال پس از جراحی علامتدار می‌شوند.
- کوله‌دوکولیتیازیس راجعه: سنگ‌های CBD که پس از کوله‌سیستکتومی ایجاد می‌شوند. معمولاً 3 سال پس از جراحی کشف می‌گردند.
- ریسک فاکتورهای ایجاد مجدد سنگ: دیورتیکولوم دوازدهه اطراف آمپول، CBD متسع، تنگی CBD، آنمی داسی شکل و کاهش وزن سریع (خصوصاً پس از جراحی باریاتریک)
- ریسک فاکتورها:
نکته مهم: علائم کوله‌دوکولیتیازیس (زردی، درد RUQ و LFTs غیرطبیعی) در بیمارانی که کوله‌سیستکتومی شده‌اند، ممکن است به علت ایجاد راجعه سنگ در کیسه صفرا یا باقی ماندن سنگ در کیسه صفرا باشد. البته در بعضی موارد تنگی درخت صفراوی یا اختلال عملکرد اسفنکتر اودی پس از جراحی‌های مختلف دیده می‌شود.
ویژگی‌های بالینی
- درد RUQ (ربع فوقانی شکم):
- نسبت به کوله‌لیتیازیس شدیدتر و طولانی‌تر (ممکن است > 6 ساعت طول بکشد) است.
- بعد از مصرف غذا:
- درد ممکن است به اپی‌گاستر، شانه راست و پشت (درد ارجاعی) انتشار یابد.
- تهوع، استفراغ، بی‌اشتهایی:
- نشانه‌هایی از کلستاز خارج کبدی (مانند زردی، مدفوع بی‌رنگ، ادرار تیره، خارش) ممکن است دیده شود.
- ویژگی‌های عوارض همراه: بخش “ویژگی‌های بالینی” در پانکراتیت حاد، کوله‌سیستیت حاد و کلانژیت حاد را ببینید.