اختلالات توبولار کلیوی عبارت است از گروه مختلفی از بیماریها که باعث اختلال عملکرد انتقال دهندهها و کانالهای سیستم توبولار کلیوی میشوند. این اختلال عملکرد ممکن است باعث از دست دادن مایعات، اختلال الکترولیت یا اختلال هومئوستازیِ اسید باز شود. اختلالات توبولی میتوانند اولیه (ژنتیکی) یا ثانویه (مثلاً اثر جانبی داروها یا بیماریِ کلیوی) باشند. در اسیدوز توبولار کلیوی (RTA)، اسیدوز متابولیک با آنیون گپ نرمال (هایپرکلرومیک) در یک فرد با عملکرد کلیهی نرمال یا تقریباً نرمال، وجود دارد. انواع RTA شاملِ ترشح اسیدِ لولهای دیستال (نوع 1)، از دست دادن بیکربنات لولهای پروگزیمال (نوع 2)، به صورت بسیار نادر کمبود کربنیک انهیدراز (نوع 3) و مقاومت/ کمبود آلدوسترون (نوع 4) میباشد. نوع 2 خود میتواند به 2 زیرگروه تقسیم شود: از دست دادن بیکربناتِ فقط پروگزیمال، از دست دادن بیکربنات کلی (از کل لوله) یا همان سندرم فانکونی. ریکتزِ هایپوفسفاتمیک وابسته به X، شایعترین شکلِ ریکتز هایپوفسفاتمیکِ ارثی که به علت از دست دادن فسفات به وجود میآید و خود را با هایپوفسفاتمی و علائمِ ریکتز نشان میدهد. سندرم بارتر، سندرم لیدل، سندرم فزونیِ مینرالوکورتیکوئیدِ آشکار و سندرم جیتلمن اختلالاتِ لولهای ارثی هستند که با هایپوکالمی و آلکالوز متابولیک مشخص میشوند. چون اختلالت عملکرد کلیوی از چندین راه مختلف خود را نشان میدهد، تشخیص آنها چالش برانگیز خواهد بود، که بر اساس ترکیبی از خصوصیات بالینی (راشیتیسم، اختلال رشد، علائم اختلالت الکترولیت)، آنالیز آزمایشگاهی خون و ادرار، و نتایج به دست آمده از اقدامات صورت گرفته برای تشخیصِ بیماریِ زمینهای میباشد. تشخیص بیماریهای ارثی معمولاً بر اساس آزمایش ژنتیک تأیید میشود. درمانِ RTA نوع 1 و نوع 2 درمانِ قلیایی کردن ادرار میباشد؛ درحالیکه درمان RTA نوع 4 فورزماید درمانی میباشد. ریکتر هایپوفسفاتمیک وابسته به X نیاز به مکمل فسفات و ویتامین D دارد درحالیکه درمان اصلی برای سندرم بارتر، سندرم لیدل، سندرم فزونیِ مینرالوکورتیکوئیدِ آشکار و سندرم جیتلمن، شامل جایگزینیِ پتاسیم تا آخر عمر به وسیلهی دیورتیکهای نگهدارندهی پتاسیم میباشد.
مرور انواع RTA | ||||
نوع RTA | RTA دیستال (نوع 1) | RTA پروگزیمال (نوع 2) | RTA میکس (نوع 3) | RTA هایپرکالیمیک (نوع 4) |
بروز |
|
|
|
|
علت |
|
|
|
|
پاتوفیزیولوژی |
|
|
|
|
سطح پتاسیم سرم |
|
| ||
pH ادرار💬 |
|
|
|
|
آنیون گپ ادرار💬 |
|
|
|
|
دفع کلسیم |
|
|
|
|
درگیریِ استخوانی |
|
|
| |
نفرولیتیاز |
|
|
|
|
درمان |
|
|
|
|
نکته: بیماران با اسیدوز اورمیک (اسیدوز متابولیک به علتِ نارساییِ کلیه)، GFR پایین (افزایش کراتینین سرم) و اسیدوز متابولیک با آنیون بالا دارند. بیماران با RTA معمولاً GFR و اسیدوز متابولیک با آنیون گپ نرمال دارند!