جدول محتوا

اختلالات توبولار کلیوی

خلاصه

اختلالات توبولار کلیوی عبارت است از گروه مختلفی از بیماری‌­ها که باعث اختلال عملکرد انتقال دهنده­‌ها و کانال‌­های سیستم توبولار کلیوی می­‌شوند. این اختلال عملکرد ممکن است باعث از دست دادن مایعات، اختلال الکترولیت یا اختلال هومئوستازیِ اسید باز شود. اختلالات توبولی می‌توانند اولیه (ژنتیکی) یا ثانویه (مثلاً اثر جانبی داروها یا بیماریِ کلیوی) باشند. در اسیدوز توبولار کلیوی (RTA)، اسیدوز متابولیک با آنیون گپ نرمال (هایپرکلرومیک) در یک فرد با عملکرد کلیه­‌ی نرمال یا تقریباً نرمال، وجود دارد. انواع RTA شاملِ ترشح اسیدِ لوله‌­ای دیستال (نوع 1)، از دست دادن بیکربنات لوله‌­ای پروگزیمال (نوع 2)، به صورت بسیار نادر کمبود کربنیک انهیدراز (نوع 3) و مقاومت/ کمبود آلدوسترون (نوع 4) می­‌باشد. نوع 2 خود می­‌تواند به 2 زیرگروه تقسیم شود: از دست دادن بی­کربناتِ فقط پروگزیمال، از دست دادن بی­کربنات کلی (از کل لوله) یا همان سندرم فانکونی. ریکتزِ هایپوفسفاتمیک وابسته به X، شایع­ترین شکلِ ریکتز هایپوفسفاتمیکِ ارثی که به علت از دست دادن فسفات به  وجود می‌­آید و خود را با هایپوفسفاتمی و علائمِ ریکتز نشان می‌­دهد. سندرم بارتر، سندرم لیدل، سندرم فزونیِ مینرالوکورتیکوئیدِ آشکار و سندرم جیتلمن اختلالاتِ لوله­‌ای ارثی هستند که با هایپوکالمی و آلکالوز متابولیک مشخص می‌شوند. چون اختلالت عملکرد کلیوی از چندین راه مختلف خود را نشان می‌­دهد، تشخیص آن‌­ها چالش برانگیز خواهد بود، که بر اساس ترکیبی از خصوصیات بالینی (راشیتیسم، اختلال رشد، علائم اختلالت الکترولیت)، آنالیز آزمایشگاهی خون و ادرار، و نتایج به دست آمده از اقدامات صورت گرفته برای تشخیصِ بیماریِ زمینه‌ای می‌­باشد. تشخیص بیماری­‌های ارثی معمولاً بر اساس آزمایش ژنتیک تأیید می­‌شود. درمانِ RTA نوع 1 و نوع 2 درمانِ قلیایی کردن ادرار می‌­باشد؛ درحالی‌که درمان RTA نوع 4 فورزماید درمانی می­‌باشد. ریکتر هایپوفسفاتمیک وابسته به X نیاز به مکمل فسفات و ویتامین D دارد درحالی‌که درمان اصلی برای سندرم بارتر، سندرم لیدل، سندرم فزونیِ مینرالوکورتیکوئیدِ آشکار و سندرم جیتلمن، شامل جایگزینیِ پتاسیم تا آخر عمر به وسیله‌­ی دیورتیک‌های نگه‌دارنده‌ی پتاسیم می­‌باشد.

اسیدوز توبول کلیوی (RTA)

  • در اسیدوز توبول کلیوی (renal tubular acidosis = RTA)، یک اسیدوز متابولیک با آنیون گپ نرمال در شخصی با عملکرد کلیوی نرمال یا تقریباً نرمال وجود دارد.
  • RTA به علت نقص در انتقالِ بی­کربنات و/ یا +H در لوله­‌ها به وجود می‌­آید.
  • بیشترِ اشکالِ مختلفِ RTA بدون علامت هستند؛ به صورت نادر ممکن است که اختلالت الکترولیتیِ تهدیده کننده­‌ی حیات رخ دهد.
مرور انواع RTA
نوع RTARTA دیستال (نوع 1)RTA پروگزیمال (نوع 2)RTA میکس (نوع 3)RTA هایپرکالیمیک (نوع 4)
بروز
  • نادر
  • بسیار نادر
  • بسیار نادر
  • شایع
علت
  • نقص یا کمبودِ آنزیم کربنیک انهیدراز II (بیماریِ اتوزوم مغلوب)
پاتوفیزیولوژی
  • سلول­‌های اینترکاله‌­ی آلفا در لوله دیستال توانایی ترشح H+ ندارند.
  • سلول‌­­های لوله پیچیده نزدیک نمی­‌توانند بیکربنات را بازجذب کنند.
  • RTA نوع 1 همراه با از دست دادن بیکربنات💬
  • مقاومت و/ یا کمبود آلدوسترون منجر به ایجاد هایپرکالمی می‌شود و این هایپرکالمی با مهار تولیدِ آمونیاک در لوله‌­ی پیچیده نزدیک همراه خواهد بود و در نتیجه ترشح آمونیوم به ادرار کاهش می‌یابد.
سطح پتاسیم سرم
  • هایپوکالمی
  • هایپوکالمی
pH ادرار💬
  • ≥ 5.5
  • ≥ 5.5: یافته‌ای زودرس در RTA؛ باعث دفعِ بیکربنات به داخل ادرار به صورت پیوسته می­‌شود.
  • < 5.5: یافته‌ی معمولِ RTA پروگزیمال؛ باعث افت بیکربنات سرم می­­‌شود.
  • ≥ 5.5
  • ≥ 5.5
آنیون گپ ادرار💬
  • مثبت
  • منفی
  • مثبت
  • مثبت
دفع کلسیم
  • افزایش یافته
  • نرمال
  • افزایش یافته
  • نرمال یا کاهش یافته
درگیریِ استخوانی
  • دمینرالیزاسیون استخوان، بدون ریکتز یا استئومالاسی آشکار (به علت افزایش بازگردش)
  • دمینرالیزاسیون استخوان، بدون رارشیتیسم یا استئومالاسی آشکار (به علت افزایش بازگردش)
نفرولیتیاز
  • معمولاً وجود دارد
  • وجود ندارد
  • وجود ندارد
  • وجود ندارد
درمان
  • درمان قلیایی کننده با سدیم بیکربنات یا سدیم سیترات (محلول shohl)
  • درمان قلیایی کننده خوراکی با تجویز پتاسیم سیترات
  • درمان قلیایی کننده­ ‌خوراکی با تجویز سدیم سیترات (محلول shohl) یا پتاسیم سیترات

نکته: بیماران با اسیدوز اورمیک (اسیدوز متابولیک به علتِ نارساییِ کلیه)، GFR پایین (افزایش کراتینین سرم) و اسیدوز متابولیک با آنیون بالا دارند. بیماران با RTA معمولاً GFR و اسیدوز متابولیک با آنیون گپ نرمال دارند!

لطفاً برای دسترسی کامل به تمام محتویات، اشتراک ویژه تهیه کنید.

error: محتوا محافظت‌شده می‌باشد