آترواسکلروز (پلاک آترواسکلروتیک)

آترواسکلروز شایع­ترین نوع آرتریواسکلروز که همان ضخیم شدگی و سفتی دیواره شریان است، می­‌باشد. ریسک فاکتورهای اصلی شکل‌گیری آترواسکلروز عبارتند از: مصرف دخانیات، دیابت شیرین، فشارخون بالای شریانی، دیس‌لیپیدمی، سابقه خانوادگی بیماری­‌های زودرس قلبی و سن بالا. بیماری­‌زایی (pathogenesis) این بیماری پیچیده است و با آسیب سلول‌­های اندوتلیال بدتر هم می‌­شود. این آسیب باعث می­‌شود که سلول­‌های التهابی به انتیما فراخوانده شوند و پلاکت­‌ها به اندوتلیال از هم گسیخته بچسبند. سلول­‌های عضله صاف (SMC) و ماکروفاژِهای مهاجم، کلسترول را از LDL اکسیده‌­شده برمی­‌دارند و به سلول­‌های کف­‌آلود (Foam cell) تبدیل می‌شوند. این foam cell‌ها با هم تجمع یافته و باعث آسیب آترواسکلروتیک (atherosclerotic lesion = fatty streak) می­‌شوند که در نهایت منجر به تشکیل ماتریکس خارج سلولی خواهند شد (مثلاً کلاژن). این فرایند به تشکیل پلاک فیبروزی (سلول­‌های کف‌­آلود، ماتریکس خارج سلولی، کلسترول آزاد و باقی­مانده­‌های (debris) سلولی) می‌شود. این پلاک‌­ها ممکن است پاره شده و لخته (thrombosis) تشکیل دهند. مکان­‌های شایع برای ایجاد آترواسکلروز عبارتند از: آئورت شکمی، شریان­‌های کرونری، شریان پوپلیتئال و شریان کاروتید. بر اساس مکان تشکیل، انواع عارضه ممکن است رخ دهد؛ مثلاً آنوریسم شریانی، دایسکشن، بیماری کرونری قلبی (coronary heart disease = CHD)، بیماری عروق محیطی (peripheral artery disease = PAD)، ایسکمی روده‌­ای، دمانس عروق ساب‌کورتیکال (Subcortical vascular dementia = (Binswanger disease))، ترومبوز (مثلاً سندرم حاد کرونری و stroke = سکته مغزی!) و افزایش فشار خون عروق کلیوی (renovascular hypertension).